11 maja w Szczecinie zainaugurowano serię spotkań konsultacyjnych aktualizowanych po raz drugi planów gospodarowania wodami na obszarach dorzeczy (IIaPGW). Ze względu na wyjątkowe zróżnicowanie i wagę problemów hydrologicznych występujących w regionie wodnym Dolnej Odry i Przymorza Zachodniego połączono tę pierwszą debatę ze spotkaniem dot. aktualizacji planu zarządzania ryzykiem powodziowym (aPZRP) dla tego obszaru. Omawiano obszerny projekt ponad 3,5 tys. działań naprawczych dla poprawy stanu wód oraz pakiet 33 działań przeciwpowodziowych w regionie.
– Obecne aktualizacje planów gospodarowania wodami na obszarach dorzeczy i planów zarządzania ryzykiem powodziowym to, wraz z planem przeciwdziałania skutkom suszy, kluczowe dokumenty systematyzujące gospodarkę wodną w Polsce. Wszystkie są realizowane w 6-letnich cyklach planistycznych. Konsultujemy właśnie plany dotyczące obszaru dorzecza Odry, w zakresie regionu wodnego administrowanego przez Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie, Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Szczecinie. To obszar wyjątkowy. Mamy tu w zasadzie wszystkie kategorie wód, nazywane w języku eksperckim jednolitymi częściami wód. Właśnie to bogactwo generuje nieraz problemy niewystępujące w takim natężeniu w innych regionach wodnych. Dlatego właśnie tu rozpoczynamy wspólne spotkania konsultacyjne IIaPGW i aPZRP– powiedział Marek Gróbarczyk, sekretarz stanu w Ministerstwie Infrastruktury, odpowiedzialny za sprawy związane z gospodarką wodną oraz realizację inwestycji w sektorze gospodarki morskiej i wodnej.
Ogrom koniecznych działań naprawczych
Przemysław Daca, Prezes Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie poinformował, że IIaPGW dla obszaru dorzecza Odry wskazuje konieczność realizacji w regionie wodnym Dolnej Odry i Przymorza Zachodniego ponad 3,5 tys. działań naprawczych dla 354 jednolitych części wód. Stanowią one blisko 90% wszystkich wód tego regionu wodnego. Harmonogram realizacji działań naprawczych zakłada, że zostaną one zrealizowane do 2027 r. – Jednocześnie planujemy realizację 33 działań przeciwpowodziowych. Co warto podkreślić, są to niemal wyłącznie kontynuacje wieloletnich projektów. Pokazuje to, jak ważne dla poprawy bezpieczeństwa powodziowego jest trafne zdiagnozowanie zagrożeń i konsekwencja w ich eliminacji lub ograniczaniu – stwierdził. Z kolei Marek Duklanowski, dyrektor PGW WP Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Szczecinie wyjaśnił, dlaczego wody na obszarze dolnej części dorzecza Odry wymagają aż takiej uwagi. – Powodem jest wpływ człowieka na środowisko wodne, czyli tzw. presja antropogeniczna. Na szczęście wykonane przez nas badania, analizy i pomiary pozwoliły na opracowanie adekwatnego zestawu działań naprawczych – powiedział. Wśród problemów, z którymi Wody Polskie będą się zmagać, wymienił m.in. pogarszający się stan wód w jeziorach, które są nadmiernie obciążone biogenami pochodzącymi ze spływów powierzchniowych. Zbiorniki wodne są także intensywnie wykorzystywane do celów turystycznych i rekreacyjnych, co również przyczynia się do zwiększenia ilości glonów i sinic oraz zmniejszenia naturalnie występujących gatunków roślin i zwierząt. Na szczególną uwagę zasługują także jeziora przymorskie, dla których istotne jest połączenie z wodami morskimi. Innym problemem charakterystycznym dla regionu, jest zasolenie pierwszej warstwy wód podziemnych przy wysokim stopniu wykorzystania zasobów dostępnych do zagospodarowania (np. na wyspie Uznam stopień wykorzystania zasobów dyspozycyjnych wynosi 100%). Dodatkowo, intensywna eksploatacja wód podziemnych wywiera wpływ na ekosystemy od nich zależne. W efekcie prowadzi to do niezdatności wody do wykorzystania, zarówno do celów spożywczych, jak i gospodarczych. Jest to również związane z oddziaływaniem wód pochodzenia morskiego z Bałtyku, a także z rzeki Świny, kanałów portowych oraz Zalewu Szczecińskiego.
Setki milionów zł na poprawę jakości wód
Dla osiągnięcia zakładanych celów środowiskowych poszczególnych jednolitych części wód w IIaPGW zaplanowanych w regionie wodnym Dolnej Odry i Przymorza Zachodniego przeznaczonych zostanie ponad 818 mln zł, z czego 73% stanowią działania dotyczące rzek i są one przede wszystkim związane z poprawą warunków dla obszarów chronionych (64% wszystkich działań dla rzek) oraz działania związane z gospodarką ściekową. Natomiast, gdy chodzi o jeziora, zaproponowano dla znacznej części z nich weryfikację programu ochrony środowiska pod kątem poprawy efektywności ograniczania dopływu zanieczyszczeń (68% wszystkich działań dla jezior). Dla wód przejściowych i przybrzeżnych najliczniejszą grupę działań stanowią działania związane z poprawą warunków dla obszarów chronionych.
Kluczowe inwestycje przeciwpowodziowe
Wśród najważniejszych inwestycji przewidzianych do realizacji w dyskutowanym projekcie aktualizacji PZRP są m.in. prace modernizacyjne na Odrze granicznej w celu zapewnienia zimowego lodołamania (etap I) i modernizacja tamtejszej zabudowy regulacyjnej (etap II). Koszt tylko tego jednego, dwuetapowego działania szacowany jest na blisko 950 mln zł. Wśród kolejnych inwestycji aPZRP jest m.in. oczyszczenie z osadów dennych przekopu Klucz – Ustowo, budowla regulująca przepływ wód rzeki Regi na odcinku Kłodkowo – Gąbin oraz zwiększenie retencji jeziorowej i korytowej w regionie wodnym Dolnej Odry. Katalog kontynuowanych działań jest związany również z zapewnieniem funkcjonalności istniejącej infrastruktury przeciwpowodziowej, w tym retencji korytowej na terenie działania Zarządu Zlewni w Gryficach. W projekcie aPZRP zaplanowano także działania związane z zapewnieniem możliwości prowadzenia akcji lodołamania: kontynuację programu budowy lodołamaczy dla RZGW Szczecin; budowy bazy postojowo – cumowniczej dla lodołamaczy oraz infrastruktury postojowo – cumowniczej na Odrze Dolnej i granicznej wraz z nowymi oznakowaniami szlaku żeglugowego. Przewidziano także przebudowę mostu kolejowego na rzece Regalicy w Szczecinie oraz mostów nad Wartą i Odrą w Kostrzynie nad Odrą w celu zapewnienia minimalnego ich prześwitu dla lodołamaczy. Ponadto zaplanowano budowę nabrzeża postojowego w Nadzorze Wodnym w Gozdowicach, remont i przebudowę infrastruktury postojowej w Gryfinie na Odrze Zachodniej oraz samo prowadzenie akcji lodołamania. Do bogatej listy działań dochodzą takie działania jak: budowy i przebudowy wałów przeciwpowodziowych m.in. wokół miejscowości Chlewice oraz na odcinkach Marwice – Krajnik, Mniszki – Gryfino; ochrona przeciwpowodziowa miejscowości Gryfino, Ognica i Piasek nad Odrą; modernizacja polderu Marwickiego oraz przebudowa węzła wodnego na Kanale Jamneńskim. Na spotkaniu nie omawiano zagadnień dotyczących zagrożenia powodzią od strony morza. Te analizy i planowane działania będą przedmiotem odrębnych dyskusji, które odbędą się w późniejszym terminie. Wszelkie informacje będą dostępne w najbliższym czasie na stronie www.stoppowodzi.pl.
Spotkania konsultacyjne w całej Polsce
Trwają spotkania konsultacyjne IIaPGW oraz aPZRP w całym kraju. Zostały ogłoszone przez Ministra Infrastruktury, a koordynowane są przez Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie. Debata w Szczecinie była pierwszą z trzech, na których konsultowane były wspólnie te dwa bardzo ważne projekty. Kolejne odbędą się 17 maja w Łodzi oraz 25 maja w Gdańsku. Ze względu na obostrzenia związane z pandemią spotkania odbywają się w formule online.
Konsultacje społeczne IIaPGW na obszarach dorzeczy rozpoczęły się 14 kwietnia 2021 r. i potrwają do 14 października 2021 r. Spotkania konsultacyjne odbywają się w 15 miastach w całym kraju. Ich istotą jest przełożenie ogólnych założeń metodycznych oraz wniosków z przeprowadzonych prac na propozycje działań służących osiągnięciu i utrzymaniu dobrego stanu wód w naszym kraju. Natomiast od 22 grudnia 2020 r. trwają konsultacje społeczne aPZRP. Spotkanie w Szczecinie było 23. debatą poświęconą tym planom. Ze względu na duże zainteresowanie i konieczność szczegółowego omówienia dokumentów od strony morza, Minister Infrastruktury przedłużył konsultacje aPZRP do 22 września 2021 r. Zasadniczą część omawianych w trakcie debat planów, stanowi lista działań dla poszczególnych obszarów dorzeczy i regionów wodnych. To łącznie ponad 1100 pozycji dla dorzeczy Wisły, Odry, Łaby, Dunaju, Niemna i Pregoły. Projekty IIaPGW oraz aPZRP, uzupełnione o wnioski i uwagi zgłoszone podczas konsultacji zostaną przyjęte w drodze rozporządzeń ministra właściwego ds. gospodarki wodnej.
Więcej informacji o projektach IIaPGW i aPZRP oraz konsultacjach społecznych tych dokumentów jest dostępnych na stronach: www.apgw.gov.pl i www.stoppowodzi.pl.