Gliwice to kolejne, po Krakowie i Nowym Sączu, miejsce konsultacji społecznych projektów aktualizowanych planów zarządzania ryzykiem powodziowym (aPZRP). 16 lutego w Gliwicach konsultowano projekty działań przeciwpowodziowych dla regionów wodnych: Górnej Odry i Małej Wisły. Blisko 60 działań przewidzianych obecnie do realizacji na terenie woj. śląskiego i opolskiego ma na celu głównie rozbudowę, remonty i modernizacje istniejącej infrastruktury. Dzień później debata będzie kontynuowana w Pszczynie.
W kontekście aPZRP ważny jest fakt, że Górny Śląsk przynależy do trzech regionów wodnych: Małej Wisły (RW MW pow. 3942 km2) w dorzeczu Wisły, Górnej Odry (RW GO pow. 3 830 km2) w dorzeczu Odry oraz Czadeczki (24,6 km2) w dorzeczu Dunaju. Ten ostatni, zgodnie z istniejącymi opracowaniami, nie wymaga jednak większej aktywności w sferze zarządzania ryzykiem powodziowym. Z kolei w regionach wodnych Górnej Odry i Małej Wisły mieszka prawie 10% ludności kraju, ale działania przeciwpowodziowe mają wpływ na większy obszar, a tym samym dotyczą także mieszkańców innych rejonów Polski. Ogromna skala aktywności powoduje, że Wody Polskie są obecnie jednym z największych inwestorów infrastrukturalnych w Polsce. Tylko w 2020 r. wartość realizowanych przez PGW WP zadań wyniosła ponad 20 mld zł.
Modernizacja i remonty istniejących urządzeń
Działania realizowane w regionach wodnych Górnej Odry i Małej Wisły od lat uwzględniały specyfikę obszaru. Konsekwentnie planowano przedsięwzięcia, których oddziaływanie wykraczało poza lokalną skalę. Przykładem takiej inicjatywy, zresztą długo oczekiwanej przez mieszkańców trzech nadodrzańskich województw, jest zbiornik Racibórz Dolny, jedna z największych tego typu budowli hydrotechnicznych w Europie. Polder wybudowany został w celu zapobiegania kataklizmom, takim jak tragiczna powódź tysiąclecia z 1997 r. Za najważniejsze działania dotyczące zmniejszenia ryzyka powodziowego w konsultowanych obecnie projektach aktualizacji PZRP uznano modernizację i nadbudowę wałów przeciwpowodziowych. W rejonie wodnym Małej Wisły wśród zaplanowanych inwestycji minimalizujących ryzyko powodzi wyróżnić można: odbudowę i przebudowę obwałowań przeciwpowodziowych rzeki Mleczna na terenie Bierunia Starego (od mostu kolejowego przy ul. Chemików do mostu w ul. Turyńskiej) za prawie 30 mln zł oraz modernizację i nadbudowę lewostronnego obwałowania rzeki Wisły w Bieruniu–Czarnuchowicach, od ujścia Przemszy do mostu w ulicy Warszawskiej wraz z odwodnieniem terenów przy wale rzeki – wszystko za blisko 20 mln zł. Kosztem prawie 15 mln zł zostanie zaś zrealizowana przebudowa i nadbudowa lewego wału Wisły oraz lewego wału Pszczynki od ujścia Gostynki do nasypu kolejowego w Jedlinie. Z kolei w Opolu, a więc w regionie wodnym Górnej Odry, zostanie wybudowany polder Żelazna (to koszt rzędu 158 mln zł), a na terenie Kędzierzyna-Koźla (przy miejskiej oczyszczalni ścieków w Kędzierzynie Koźlu) – przebudowany i zmodernizowany wał przeciwpowodziowy na Odrze (koszt 15 mln zł). Szereg inwestycji zaplanowanych do realizacji w perspektywie do 2027 r. oznacza realne przeciwdziałanie skutkom powodzi na obszarze, w którym zadania zostaną zrealizowane.
Racibórz Dolny – inwestycja na miarę XXI wieku
Wspomniany zbiornik w Raciborzu to inwestycja kluczowa dla ochrony przeciwpowodziowej nie tylko Górnej, ale i Środkowej Odry. Budzący początkowo kontrowersje ogromny polder (koszt 2 mld zł) chroni przed powodzią bezpośrednio i pośrednio blisko 2,5 mln mieszkańców trzech nadodrzańskich województw: śląskiego, opolskiego i dolnośląskiego. Pojemność zbiornika wynosi ok. 185 mln m3, powierzchnia zalanego polderu ponad 26 km2, a długość zapór wokół zbiornika ok. 22 km. Oddano go do użytku w połowie 2020 r. Bardzo szybko, bo już w październiku, okazało się jak bardzo ta inwestycja była potrzebna.
– Uruchomiony w czasie październikowego wezbrania zbiornik Racibórz Dolny przechwycił falę powodziową na Odrze, chroniąc przed zalaniem tereny położone poniżej, począwszy od Raciborza przez Opole, na Wrocławiu kończąc. Przy okazji okazało się, że natura pisze własne scenariusze, które w połączeniu z dynamicznie następującymi zmianami klimatycznymi dowiodły zasadności korekty przyjętych założeń co do wielkości przepływu, przy którym uruchamiamy suchy na co dzień zbiornik. Zarówno tę inwestycję, jak i mniejsze zadania, ważne dla lokalnych społeczności, przewidziane w obecnie konsultowanych planach, zaplanowaliśmy, by kompleksowo ograniczać transfer ryzyka powodzi – wyjaśnił Mirosław Kurz, Dyrektor Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Gliwicach.
Razem powiedzmy Stop Powodzi
Ogłoszone przez Ministra Infrastruktury, a koordynowane przez Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie, konsultacje społeczne projektów aktualizowanych PZRP trwają od 22 grudnia 2020 r. Skala przedsięwzięcia jest bezprecedensowa – w ciągu półrocznej, ogólnopolskiej debaty z udziałem ekspertów i zainteresowanych, zostaną zorganizowane spotkania aż w 28 miastach, w najważniejszych regionach wodnych naszego kraju.
Kolejne debaty 9 i 11 marca – w Gorzowie Wlkp., Poznaniu i Kaliszu. Spotkania konsultacyjne zakończą się 26 oraz 27 maja w Elblągu i Słupsku. Rejestracja rozpoczyna się ok. 3 tygodnie przed konkretnym spotkaniem na stronie www.stoppowodzi.pl Konsultacje w lutym i marcu, ze względu na sytuację epidemiczną, odbywają się w trybie online. Jeśli obostrzenia zostaną zniesione, spotkania powrócą do tradycyjnej formuły. O wszystkich zmianach informujemy na bieżąco w aktualnościach na stronie projektu.
Więcej informacji na temat konsultacji społecznych oraz pełne wykazy, m.in. obszarów problemowych i usystematyzowanych list planowanych działań wraz ze szczegółowymi danymi znajduje się na stronie www.stoppowodzi.pl w zakładce „Projekty aPZRP dla obszarów dorzeczy”.