9 lutego w Krakowie rozpoczęła się seria spotkań w ramach konsultacji społecznych projektów aktualizowanych planów zarządzania ryzykiem powodziowym (aPZRP). To pierwsze z zaplanowanych do czerwca 28 spotkań konsultacyjnych. W regionie wodnym Górnej-Zachodniej Wisły zaplanowano blisko 380 działań w celu poprawy bezpieczeństwa. Blisko połowa z nich dotyczy bezpośrednio Krakowa i najbliższych okolic.
– Wybór Krakowa na inaugurację nie był przypadkowy. Mieszkańcy stolicy Małopolski wciąż pamiętają o wielkiej powodzi z 2010 r., a położenie miasta i regionu powoduje, że zagrożenie znów może się pojawić z chwilą nadejścia kolejnego wezbrania. Obywatele powinni czuć się bezpieczni, dlatego podejmujemy wiele działań dla zwiększenia ochrony przeciwpowodziowej. Niedawno rozpoczęliśmy prace budowlane przy wałach przeciwpowodziowych na brzegach Wisły w Krakowie. Tym samym, do 2022 roku Wody Polskie domkną system zabezpieczenia przeciwpowodziowego miasta. Mam nadzieję, że rozpoczynająca się w stolicy Małopolski seria debat konsultacyjnych na temat planowanych inwestycji i działań dla poprawy bezpieczeństwa lokalnych społeczności, będzie się cieszyła dużym zainteresowaniem – powiedział Marek Gróbarczyk, sekretarz stanu w Ministerstwie Infrastruktury odpowiedzialny za sprawy związane z gospodarką wodną oraz realizację inwestycji w sektorze gospodarki morskiej i wodnej.
O tym, że żywioł w regionie wciąż jest groźny, przypomniały wezbrania w 2019 r. i 2020 r., kiedy w wielu miejscach w województwach małopolskim, śląskim, świętokrzyskim i podkarpackim woda wystąpiła z brzegów rzek i zalała sąsiadujące obszary. W ubiegłym roku powódź wskutek przerwania wału przeciwpowodziowego przeżyli mieszkańcy Łapanowa w pow. bocheńskim. Takie zdarzenia przypominają, że wciąż należy podejmować działania, służące redukcji ryzyka powodziowego. Właśnie temu służą aktualizowane obecnie plany zarządzania ryzykiem powodziowym (aPZRP). W związku z obostrzeniami pandemicznymi, spotkania podczas ogłoszonych przez Ministra Infrastruktury, a koordynowanych przez Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie, konsultacji społecznych projektów aPZRP, odbywają się w trybie online.
Jak najwcześniej powstrzymać wielką wodę
Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Krakowie nadzoruje organizacyjnie prace terenowe 5 zarządów zlewni: Kraków, Nowy Sącz, Kielce, Sandomierz i Żywiec. – W praktyce skala naszych działań jest znacznie większa. Podejmowane przez nas działania wpływają na bezpieczeństwo nie tylko mieszkańców Małopolski i południa Polski, ale także rejonów kraju położonych wokół nizinnych odcinków Wisły. Kluczowe jest zatem właściwe i optymalne zarządzanie falą powodziową w sytuacji jej nadejścia, racjonalne gospodarowanie wodą w zbiornikach retencyjnych, a także poszukiwanie zdolności retencyjnej w zlewniach, aby transfer ryzyka w obszary położone poniżej był jak najmniejszy – wyjaśnia Małgorzata Sikora, dyrektor RZGW w Krakowie. To, w jaki sposób dochodzi do wspomnianego „transferu ryzyka” ilustrują wydarzenia z 2010 r. Intensywne opady w środkowej Europie, w tym na górskim południu Polski, najpierw spowodowały wezbranie wód na Podkarpaciu i w Małopolsce, a potem – także na Mazowszu i Lubelszczyźnie. Kulminacja fali wezbraniowej na Wiśle była największa od 160 lat. Wszystkie działania podejmowane od tamtych wydarzeń mają na celu niedopuszczenie do podobnej tragedii w przyszłości. Ramy aktywności w tym zakresie wyznaczają przede wszystkim plany zarządzania ryzykiem powodziowym, realizowane w sześcioletnich cyklach. Od przyjęcia przez Radę Ministrów pierwszych PZRP (2016 r.), na terenie regionu wodnego Górnej-Zachodniej Wisły zrealizowano w sumie 1071 różnorodnych działań. Kilkadziesiąt z nich będzie kontynuowanych w latach 2022-2027. Jednocześnie zaplanowano prawie 320 nowych przedsięwzięć. Ten obszerny katalog zróżnicowanych działań jest obecnie konsultowany. Pierwsza część (w sumie blisko 190 działań, w tym ponad 40 kontynuowanych) była przedmiotem dyskusji na spotkaniu w Krakowie, a druga – będzie konsultowana 10 lutego w Nowym Sączu.
Coraz lepiej chroniony Kraków
Najważniejszymi cechami planowanych działań są konsekwencja i kompleksowość. W ten sposób realizowany jest system ochrony przeciwpowodziowej Krakowa i jego okolic, którego łączna wartość wynosi 200 mln zł. Przedsięwzięcie to realizowane jest etapami. W styczniu br. podpisano umowę w ramach inwestycji „Rozbudowa wałów przeciwpowodziowych rzeki Wisły w Krakowie”. Wody Polskie zmodernizują 20 km wałów w trzech dzielnicach Krakowa: Podgórzu, Czyżynach i Nowej Hucie. Inwestycja obejmie również część gminy Wieliczka. Jej realizacja pozwoli na kompleksowe zabezpieczenie przeciwpowodziowe Krakowa, w tym bezpośrednią ochronę 40 tys. mieszkańców i ich mienia na obszarze 31 km2 oraz obiektów o strategicznym znaczeniu dla całego miasta. Podjęte działania zabezpieczą m.in. Elektrociepłownię Kraków w Łęgu, oczyszczalnie ścieków Płaszów i Kujawy, Zakład Termicznego Przekształcania Odpadów przy ul. Giedroycia, część urządzeń technologicznych Zakładu Hutniczego Arcelor Mittal oraz wiele mniejszych zakładów przemysłowo-usługowych położonych przy ulicach: Lipska, Jana Surzyckiego, Rybitwy i Christo Botewa. Wartość tego zadania to 93 mln zł. Lista jest jednak znacznie obszerniejsza. Ponad 460 mln zł będzie kosztowała np. budowa polderów chroniących miasto przed powodzią. Wśród planowanych działań mieści się także rozbudowa prawego odcinka wału poniżej stopnia Dąbie wraz z budową wrót przeciwpowodziowych w rejonie stoczni remontowej za blisko 30 mln zł oraz budowa stanowiska pompowego dla pomp mobilnych w celu odwodnienia Kompleksu Lesisko za ponad 8,2 mln zł.
Najważniejsza jest współpraca
Kraków to nie jedyny obszar realizacji kompleksowych działań na terenie RZGW Kraków. Wody Polskie realizują także projekt „Ochrona przeciwpowodziowa Sandomierza”. Inwestycja składająca się z sześciu zadań zapewni poprawę bezpieczeństwa i ochronę życia oraz mienia ok. 20 tys. mieszkańców. Obejmuje obszar ponad 11 tys. ha. Ma na celu ochronę Sandomierza i okolicznych gmin, takich jak: Samborzec, Koprzywnica, Łoniów, Baranów Sandomierski, Gorzyce, Dwikozy, Zawichost. W połowie stycznia, Wody Polskie oddały do użytku wchodzące w skład projektu 4 przepompownie w miejscowościach Koćmierzów, Nadbrzezie, Szewce oraz Zajeziorze. Jak podkreśliła podczas ich otwarcia dyrektor Sikora – tę ważną dla regionu inwestycję (koszt to blisko 200 mln zł) udało się zakończyć z sukcesem dzięki bardzo dobrej współpracy Wód Polskich, samorządów i instytucji współfinansujących. Inny duży (wart prawie 80 mln zł) i ważny projekt to poprawa bezpieczeństwa powodziowego tzw. Węzła Oświęcimskiego przy zachowaniu i ochronie środowiska oraz promowaniu efektywnego gospodarowania zasobami wodnymi. Ochrona przeciwpowodziowa w dolinie Serafy (trzy zbiorniki Malinówka i zbiornik Serafa 2 – koszt blisko 52 mln zł) to przykład troski o środowisko i konstruktywnej współpracy ze środowiskami ekologicznymi. RZGW w Krakowie wypracował wraz z nimi w inwestycyjnych projektach przeciwpowodziowych zmiany polegające na zmniejszeniu ingerencji w tereny zielone przy zachowaniu parametrów przeciwpowodziowych. Przyszłościowo, największym przedsięwzięciem będzie natomiast budowa polderów wzdłuż brzegów Wisły od ujścia Dunajca do Sandomierza z uwzględnieniem retencji w dolinie Potoku Strumień oraz poprawa parametrów hydraulicznych międzywala, tzn. wielkości przepływu wody w przestrzeni między wałami przeciwpowodziowymi. Koszt całości to ponad 600 mln zł. W planach jest także budowa sterowanych polderów wiślanych wzdłuż brzegów Wisły między Krakowem a Oświęcimiem, jak i wiele innych działań technicznych i nietechnicznych, zlokalizowanych w obszarze całego regionu wodnego. Poza typowo inwestycyjnymi rozwiązaniami, działaniami związanymi z monitoringiem i prognozowaniem, oraz propozycjami działań wspierających poprawę retencyjności, do wdrożenia pozostaje szereg instrumentów formalno-prawnych, mających wesprzeć jeszcze lepsze zarządzanie ryzykiem powodziowym w całym kraju.
Pełne wykazy, m.in. obszarów problemowych i usystematyzowanych list planowanych działań wraz ze szczegółowymi danymi znajdują się na stronie www.stoppowodzi.pl w zakładce „Projekty aPZRP dla obszarów dorzeczy”.
Razem powiedzmy Stop Powodzi
10 lutego konsultacje społeczne aPZRP odbędą się w Nowym Sączu, a 16 i 17 lutego w Gliwicach i Pszczynie. Debaty zakończą się spotkaniami 26 i 27 maja w Elblągu i Słupsku. Rejestracja rozpoczyna się ok. 3 tygodnie przed konkretnym spotkaniem na stronie www.stoppowodzi.pl Konsultacje w lutym i marcu, ze względu na sytuację epidemiczną, odbywają się w trybie online. Jeśli obostrzenia zostaną zniesione, spotkania powrócą do tradycyjnej formuły. O wszystkich zmianach informujemy na bieżąco w aktualnościach na stronie www.stoppowodzi.pl.