Gotowe są konkretne propozycje działań dla dorzeczy, wskazane w projektach aktualizacji planów zarządzania ryzykiem powodziowym. Przykładem takich działań może być np. „Remont wałów rzeki Długiej w dorzeczu Odry”, który zalicza się do działań technicznych, czy też „Opracowanie koncepcji zalesiania w Regionie Wodnym Warty” będące przykładem działania nietechnicznego. Tym samym, realizujące projekt Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie informuje, że zgodnie z harmonogramem 22 grudnia projekty planów zostaną skierowane do półrocznych konsultacji społecznych.
Konsultacje społeczne potrwają do 22 czerwca 2021 r. Spotkania konsultacyjne odbędą się w 28 miastach w całym kraju. Istotą spotkań będzie przełożenie ogólnych założeń metodycznych oraz wniosków z przeprowadzonych prac analitycznych na działania służące ochronie mieszkańców, gospodarki, środowiska i dziedzictwa kulturowego na obszarach poszczególnych dorzeczy. Skala przedsięwzięcia jest bezprecedensowa, także z powodu wymuszonej przez pandemię, bezpiecznej formuły online. Miejsca oraz terminy konsultacji społecznych aPZRP przedstawia poniższa mapa:
8 grudnia, podczas trzeciej już konferencji w projekcie Stop Powodzi, po raz pierwszy przedstawiono wyniki analiz przeprowadzonych w dorzeczach Wisły, Odry, Łaby, Pregoły, Niemna i Dunaju podsumowujące istniejące problemy i potrzeby w sferze minimalizowania ryzyka powodziowego. Tym razem eksperckie spotkanie przebiegło pod hasłem: „Dorzecza. Bezpieczeństwo. Plany”.
Kluczowe dla bezpieczeństwa powodziowego Polski są dorzecza największych polskich rzek: Wisły i Odry, szczególnie w ich górnych odcinkach. Wdrożenie planów z I cyklu planistycznego, z uwagi na wiele rozpoczętych już wcześniej procesów inwestycyjnych, skoncentrowało się w dużej mierze na wymiernych działaniach, związanych z ograniczeniem ryzyka powodziowego w dorzeczu Odry. Zwieńczyło je oddanie do użytku w połowie bieżącego roku zbiornika Dolny Racibórz – największego tego typu obiektu hydrotechnicznego w Polsce, który już chroni przed powodzią blisko 2,5 mln mieszkańców miast w woj. śląskim, opolskim i dolnośląskim, tragicznie doświadczonych przez powódź tysiąclecia z 1997 r. Powoli wkroczono z konkretnymi działaniami także na obszar dorzecza Wisły.
– W obecnym okresie planistycznym skoncentrowaliśmy się na dokończeniu działań ograniczających ryzyko powodziowe w dorzeczu Odry oraz otworzyliśmy cykl konkretnych rozwiązań dla zachodniej i wschodniej części górnej Wisły, które w poprzednim okresie planistycznym uznaliśmy za newralgiczne. Wskazywaliśmy wtedy, że ochrony wymaga m.in. Kraków. Wykorzystaliśmy 6 lat na stosowne analizy i dlatego teraz możemy zaproponować gotowe rozwiązania. Kraków jest dowodem na wdrożenie w życie pierwszych planów i podjęcie wymaganych aktywności. Jednak konkretów dla obszaru górnej Wisły jest znacznie więcej m.in. działania prowadzone w Sandomierzu, Tarnobrzegu i innych mniejszych miejscowościach. Ważna jest dla nas także współpraca pomiędzy różnymi organami administracji, tylko razem można skutecznie walczyć z tak ogromnym i nieprzewidywalnym żywiołem, jakim jest powódź – powiedział Krzysztof Woś, zastępca prezesa Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie.
Proponowane w planach działania mają charakter krajowy, regionalny lub lokalny W zależności od skali zidentyfikowanych problemów w danym regionie wodnym dla wskazanych obszarów problemowych zaproponowano zestawy działań służące redukcji tych problemów. Poza działaniami stricte inwestycyjnymi, pojawia się szereg działań wspomagających system zarządzania powodziowego i instrumentów formalno-prawnych, wspierających realizację działań z aPZRP. Ponadto znajdują się działania odnoszące się do gospodarki przestrzennej, uwzględniającej ograniczenia w zabudowie na obszarach zagrożenia powodziowego. Należyte planowanie przestrzenne to podstawowe działanie, sprzyjające ograniczeniu ryzyka powodziowego, poprzez pozostawienie miejsc zagrożonych powodziami niezabudowanych, pozostawienie przestrzeni rzece, aby wody powodziowe mogły swobodnie przepłynąć, nie generując ogromnych szkód i strat.
Aktualizacja PZRP to ostatni element z szeregu dokumentów dotyczących ryzyka powodziowego przygotowywanych w II cyklu planistycznym wyznaczonym przez Dyrektywę Powodziową UE (Dyrektywa 2007/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2007 r.), której zapisy w 2012 roku włączono do polskiego Prawa wodnego. Cykle są sześcioletnie i przebiegają według harmonogramu: wstępna ocena ryzyka powodziowego – opracowanie map zagrożenia powodziowego – opracowanie map ryzyka powodziowego – opracowanie planów zarządzania ryzykiem powodziowym. W II cyklu we wszystkich etapach dokonywano przeglądu i aktualizacji dokumentów. Ostatni element cyklu to omawiany dzisiaj projekt pn. „Przegląd i aktualizacja planów zarządzania ryzykiem powodziowym (PZRP)”. Na dwóch poprzednich konferencjach przedstawiono metodykę aktualizacji PZRP oraz cele i kierunki koniecznych działań minimalizujących ryzyko powodziowe.
Wody Polskie realizują wymogi Dyrektywy Powodziowej włączone do ustawy Prawo wodne. Zobowiązuje nas ona m.in. do przygotowania szeregu dokumentów planistycznych dotyczących ryzyka powodziowego. Strategia w nich rekomendowana opiera się na trzech filarach. Pierwszy, to odsunięcie powodzi od ludzi m.in. poprzez rekomendowanie budowy zbiorników retencyjnych i obwałowań oraz działań z zakresu naturalnej retencji. Drugi to odsunięcie ludzi od powodzi poprzez właściwe planowanie przestrzenne dla uniknięcia budowy, szczególnie mieszkalnej, na terenach zalewowych. Trzeci filar rekomenduje naukę życia z powodzią i możliwie skuteczne nią zarządzanie, radzenie sobie w trakcie i po jej przejściu, m.in. poprzez budowę systemów wczesnego ostrzegania i prognozowania, szeroko pojętą edukację powodziową, w tym dotyczącą kwestii ubezpieczeń, przygotowanie budynków do powodzi itp. Świadomość społeczna ma ogromne znaczenie w zmniejszeniu ryzyka i ewentualnych strat, pozwala sprawniej przeprowadzić akcje ratunkowe i skuteczniej powracać do stanu przed powodzią.